Βρίσκοντας την ατομικότητα και την ακεραιότητα του εαυτού: η θεραπευτική τους αξία στο ψυχόδραμα.
“Δε χρειάζεται να φτιάξεις τον κόσμο, χρειάζεται να φτιάξεις εσένα. Και για να σε φτιάξεις, πρέπει πρώτα να σε βρεις ή πρέπει να μπορείς να σε “βλέπεις”, να σε “ακούς”.”
Κάθε άνθρωπος έχει μέσα του ένα δυναμικό, από το οποίο σταδιακά, απ’ τη στιγμή της γέννησής του και για διάφορους λόγους απομακρύνεται. Η οικογένεια, το κοινωνικό, το πολιτισμικό πλαίσιο, ο τρόπος που μεγαλώνουμε, οι συγκυρίες-εμπερίες, τα γεγονότα της ζωής, συντείνουν σε αυτήν την αποξένωση, στην αποξένωση από το δυναμικό μας, στην αποξένωση από τον αυθεντικό εαυτό μας.
Συχνά φτάνουμε σε μια ηλικία με διασπασμένη ψυχική δομή και διάσπαρτα κομμάτια “εγώ”: άλλο εκφράζει το σώμα μας, άλλο σκεφτόμαστε, άλλο αισθανόμαστε και άλλο πράττουμε. Έχει χαθεί η σύμπνοια (συν+πνέω), η εναρμόνιση με το ποιος πραγματικά είμαι. Έχει μολυνθεί, διαστρεβλωθεί, από τη βία που βιώνουμε γύρω μας, τα ψυχικά τραύματα, τις απογοητεύσεις των σχέσεων, από το τι περιμένουν οι άλλοι να είμαστε, από τι περιμένει η κοινωνία να είμαστε. Η ατομικότητά μας χάνεται στην κουλτούρα της κολεκτίβας.
Αποτέλεσμα είναι να διάγουμε τη ζωή μας αποπροσανατολισμένοι, αποσυνδεδεμένοι, ασυνείδητοι, αποκομμένοι από το συναίσθημά μας, νευρωτικοί.
Θέλει μεγάλη τόλμη και το ηρωικό μέσα μας για να ξεκινήσουμε τη διαδρομή προς τα πίσω, προς το “σπίτι” μας, για να συνδέσουμε τα κομμάτια μας, για να βρούμε-ή καλύτερα για να αισθανθούμε το : ποιός στα αλήθεια είμαι; ποια είναι η ιδιαίτερη χροιά και συνεισφορά της ύπαρξής μου σε αυτόν τον κόσμο; βρίσκομαι στο σωστό σημείο;
Το “σωστό σημείο” δεν είναι καθολικό, το σωστό σημείο είναι το σωστό-και μοναδικό σημείο ύπαρξης και κοσμοθέασης για τον καθένα. Έτσι, κανένας δεν μπορεί και δεν θα έπρεπε να ξέρει ή να σου επιβάλει το “σωστό” σημείο για σένα: είναι κάτι που χρειάζεται να ανακαλύψεις και να θέσεις μόνος σου.
Το να συντονιστείς με το σημείο σου, το να έρθεις πιο κοντά στην αληθινή σου φύση και άρα να φτιάξεις τη ζωή σου κοντά στην αληθινή σου φύση, είναι ένα επίτευγμα, μια διαδικασία και διεργασία ίσως όλης σου της ζωής: “A privilege of a lifetime, is to become who you truly are” , C.G,Jung.
Συνενώνω τα κομμάτια μου, συν-ηχώ με εμένα (tune in), αποκτώ ακεραιότητα του “εγώ” (της προσωπικότητάς μου), γίνομαι ανεξάρτητος- ή καλύτερα“αυτο-εξαρτώμενος κατά J.Bucay, θέση από την οποία μπορώ να φτιάξω υγιείς, ισότιμες σχέσεις, αυθεντικές σχέσεις, είναι το να ζω τη ζωή μου “αυθόρμητα” κατά την ψυχοδραματική φιλοσοφία. Και όσο πιο αυθόρμητα ζω τη ζωή μου, τόσο περισσότερο μπορεί να αναδυθεί η δημιουργικότητά μου.
Η δημιουργικότητα, προαπαιτεί αυτήν την ελεύθερη σύνδεση και θέση(θέαση)/σχέση με τον εαυτό. Δημιουργώ όταν είμαι συνδεδεμένος, ελεύθερος. Το δυναμικό μου, η δημιουργικότητά μου, μπορεί να αναδυθεί μέσα από μια τέτοια θέση αυθορμητισμού, ελευθερίας. Για σκέψου: πότε δημιούργησες; ποια η εσωτερική σου κατάσταση όταν δημιούργησες, μπορείς να θυμηθείς;
Γιατί παραδίδουμε την ελευθερία μας στους άλλους; Μα φυσικά, γιατί το να κερδίσουμε την ελευθερία μας, αποτελεί ευθύνη, ευθύνη που μας τρομάζει ή ενίοτε μπορεί και να μας τρομοκρατεί: the worst enemy you can meet, will always be yoursef, you lie in wait of yourself in caverns and corners” ( “o χειρότερος εχθρός που μπορείς να συναντήσεις θα είσαι πάντα εσύ ο ίδιος, εσύ ο ίδιος παραμονεύεις τον εαυτό σου μέσα σε σπηλιές και δάση”) F.Nitze.
Τί χρειάζεται για να “ταρακουνηθεί” κάποιος ώστε να ξεκινήσει τη διαδρομή της ανάληψης του εαυτού (που συχνά μπορεί να περιλαμβάνει τη γνωριμία απ’την αρχή με τον εαυτό);
Μια αρρώστια; ένας χωρισμός; μια απώλεια; ένα αυτοάνοσο; ένα ατύχημα; κρίσεις πανικού; μια ψύχωση; bullying; συναισθηματικό μούδιασμα; νεύρωση; …η ζωή είναι γεμάτη γεγονότα-μαθήματα τα οποία μπορεί να γίνουν αν το επιλέξουμε οι οδηγοί μας μέσα από τα σκοτάδια προς το φως μας.
“Το φως υπάρχει πάντα εκεί. Κι ας είναι μικρό, πολύ μικρό. Μείνε με αυτό το μικρό φως!”, λέει ο Max Clayton.
Στην ψυχοδραματική προσέγγιση για τον άνθρωπο, ο θεραπευτής γίνεται ο συνοδός σου σε αυτήν την αναμέτρηση με τον εαυτό σου; να βουτήξεις στα σκοτάδια σου, να αναγνωρίσεις τη “σκιά” σου και να αναδυθείς κατόπιν πιο αυθεντικός, ακέραιος, μαθαίνοντας να ορίζεις εσύ τη ζωή σου.
Πολλές φορές αυτό απαιτεί να τροποποιήσεις μαθημένα σενάρια ή να γράψεις νέα σενάρια ζωής (βλ.”Γεννήθηκες για να κερδίζεις, J.Muriel, J.Dorothy). Επίσης απαιτεί να γνωρίσεις επαρκώς τον εαυτό σου, ώστε να παύσεις όσο το δυνατόν τις προβολές στους άλλους και στα πράγματα, τις διαστρεβλώσεις των μαθημένων σεναρίων σου πάνω στην πραγματικότητα.
Η διαδικασία της “θεραπείας”, είναι το σταθερό και ασφαλές πλαίσιο όπου μπορείς να συσχετίζεσαι με τον εαυτό σου για να τον ανακαλύπτεις, να τον γνωρίζεις και να τον επαναπροσδιορίζεις. Τι θέλω να κρατήσω και τι να αφήσω; τι καινούριο θα ήθελα να είμαι (να κάνω);
Η βιωματική διαδικασία στο ψυχόδραμα σε συνδέει άμεσα, ζωντανά, απ΄ευθείας με τον πυρήνα της ύπαρξής σου. Εκεί όπου τα λόγια είναι φλύαρα, ή ασυνάρτητα, ή μουδιασμένα, ή τυποποιημένα, ή εκεί όπου τα λόγια δε χωρούν, κάποιος άλλος μέσα σου γνωρίζει, όπως και το σώμα σου γνωρίζει: “Το σώμα θυμάται αυτό που το μυαλό ξεχνάει”.J.L.Moreno
Αυτή είναι η υπαρξιακή, φαινομενολική και συστημική, ψυχοδραματική προσέγγιση προς τον άνθρωπο-και το ανθρώπινο.
Ως συντονιστής-ψυχοδραματιστής, μπαίνω στον κόσμο σου, όχι ως κριτής,ούτε ως “ειδήμων” που ξέρει για σένα (πριν από εσένα), ούτε ως σωτήρας ή ερμηνευτής, μπαίνω ως παρατηρητής, συνοδοιπόρος, με αποδοχή, με ανοιχτή καρδιά για να συνδεθώ μαζί σου, “να δω τον κόσμο μέσα από τα δικά σου μάτια” όπως λέει ο Moreno. Να σε προωθήσω προς αυτό που εκφράζεις ότι θες να είσαι.
Δε χρειάζεται να φτιάξεις τον κόσμο, χρειάζεται να φτιάξεις εσένα. Και για να σε φτιάξεις, πρέπει πρώτα να σε βρεις ή πρέπει να μπορείς να σε “βλέπεις”, να σε “ακούς”.
Το τραύμα μου, το τραύμα σου, όπως το φέρει το σώμα σου στο παρόν, όπως το εκφράζεις στην καθημερινότητά σου, ναι, έχει ελπίδα.
Η δική σου δουλειά με τον εαυτό σου είναι αρκετή-δε χρειάζεται να φτιάξεις κάτι άλλο. Η δική σου εμβέλεια φωτός, θα μεταδοθεί στους γύρω σου. Αν όλοι μεριμνήσουν για τη δική τους εμβέλεια του φωτός, τότε ναι, ο κόσμος θα γίνει καλύτερος.
Έχεις το θάρρος να αναλάβεις αυτή τη δουλειά με τον εαυτό σου; Το ασυνείδητο, το εσωτερικό, το χαώδες μπορεί να γίνει συνειδητό, αρκεί να βουτήξεις σε αυτό.
Σύνδεση, επίγνωση, αυθεντικότητα, ακεραιότητα, ο “ανθρώπινος εσύ”: αυτά είναι που γεφυρώνεις στο ψυχόδραμα.
Κάθε πρόκληση της ζωής, κάθε αρχαϊκό εσωτερικό μας δράμα μπορεί να το δούμε ως μέσο που θα μας σπρώξει για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Όπως λέει ο Ν.Καζαντζάκης:Σαν δε φτάσει ο άνθρωπος στην άκρη του γκρεμού, δε βγάζει στην πλάτη του φτερούγες να πετάξει. Να διάγουμε μια ζωή με αυθεντικότητα, πιο εναρμονισμένοι (σώμα, νους, συναίσθημα, πνεύμα, δράση). Θέτοντας τα καίρια ερωτήματα, αναλαμβάνοντας τις κατάλληλες δράσεις, κάνοντας κατάλληλες επιλογές, για να πετύχουμε τους στόχους μας και να φτιάξουμε τη ζωή μας πιο κοντά στο πώς την επιθυμούμε.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Bucay,J.Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης.Eκδ.Όπερα,2012.
Bucay,J. Ο δρόμος της συνάντησης.Εκδ.Όπερα, 2012
Nietzsche,F.W.(1885). Τάδε έφη Ζαρατούστρα.
Freud,A.(1936).The Ego and the Mechanisms of Defence.
Freud, S. (1894). The neuro-psychosis of defence.
Osho.. Να είσαι αυθεντικός.Εκδ.Ρέμπτελ,2015
Fromm, E.O φόβος μπροστά στην ελευθερία. Εκδ.Δίοπτρα, 2017.
Clayton, M. & Carter, P. (2004). The living Spirit of the Psychodramatic Method.New Zealand, Resource Books
Moreno, J.L. (1944).The philosophy of the moment and the spontaneity theatre. Sociometry, V.4No2,pp.206-226.
Χορομίδου, Δ. (2022).Ψυχόδραμα: Γίνομαι ο πλοηγός της ζωής μου. Η μέθοδος και η ουσία του ψυχοδράματος για την προσωπική ανάπτυξη.Εκδόσεις Ραδάμανθυς.