Τι είναι η ομαδική ψυχοθεραπεία; Διαδικασία και οφέλη από τη δουλειά στην ομάδα
Ανάλογα με τη φύση των θεμάτων και αιτημάτων που φέρνει ο θεραπευόμενος, ένας άλλος τρόπος να δουλέψει κάποιος ψυχοθεραπευτικά αντί της ατομικής συνεδρίας ψυχοθεραπείας που λαμβάνει χώρα αναμεταξύ του θεραπευτή και θεραπευόμενου, είναι στο πλαίσιο της ομάδας, συμμετέχοντας σε ομάδα ψυχοθεραπείας.
Μέσα στην ομάδα ψυχοθεραπείας μπορεί να δουλέψει κάποιος τόσο τα προσωπικά θέματα που φέρει, όπως γίνεται στις ατομικές συνεδρίες, όσο και θέματα που σχετίζονται με τη διαπροσωπική επικοινωνία. Αποκτά καποιος θέαση του εαυτού και προσωπική ανάπτυξη μέσα από το σχετίζεσθαι με τα μέλη της ομάδας, υπο την καθοδήγηση και τον συντονισμό του ομαδικου ψυχοθεραπευτή.
Η ομάδα είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας, όπου θα εκδηλώσουμε την προσωπικότητά μας και θα εκφραστούμε όπως το κάνουμε στις στις εξωτερικές κοινωνικές ή άλλες ομάδες ή στα κοινωνικά συστήματα στα οποία συμμετέχουμε όπως το οικογενειακό, το επαγγελματικό,το φιλικό, το συντροφικό πλαίσιο κτλ. Επομένως μέσα στην ομάδα θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε τα θέματα της προσωπικότητάς μας σε σχέση με το σχετίζεσθαι, τα σχεσιακά μας μοτίβα και τις κοινωνικές μας λειτουργίες-κοινωνικούς μας ρόλους.
Τι έχω να πάρω από τη συμμετοχή μου σε ομαδική ψυχοθεραπεία;
Ιδιαίτερα, μέσα από την ομαδική ψυχοθεραπεία, μπορεί κάποιος:
- να εξερευνήσει τα σχεσιακά του μοτιβα
- να αναπτυξει δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας όπως η ενσυναίσθηση, η αυτοπαρουσίαση, η ικανότητα για αυτοαποκαλυψη και έκθεση του εαυτού, η ικανότητα για συναισθηματική επαφή (rapport) και ανάπτυξη της οικειότητας, κοινωνικές δεξιότητες, επικοινωνία, συνεργασία, ανάπτυξη της προσωπικότητας μέσα από την ομάδα, αναπτυξη της αίσθησης ασφάλειας /εμπιστοσύνης με τους άλλους, ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης, της αίσθησης αυτοκυριαρχίας, τα θέματα εξουσίας στις σχέσεις (σχετίζομαι ισότιμα, νιώθω υπερ ή υπό; στη συναναστροφή με τους άλλους) κα.
Tα οφέλη της ομαδικής ψυχοθεραπείας είναι πολλαπλά καθώς το άτομο καθρεφτίζεται όχι μόνο μέσα από τη δυαδική σχέση αλλά μέσα από πολλές προσωπικότητες-τα μέλη της ομάδας.Κάθε μέλος της ομαδας γίνεται θεραπευτικός πράκτορας ο ένας για τον άλλον. Μέσα σε μια ομάδα μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλον και εμπνέουμε ο ένας τον άλλον.Η αλληλοστήριξη, το αίσθημα του ανήκειν και της αποδοχής, το μοίρασμα των εμπειριών και οι αμοιβαίες σχέσεις που προκύπτουν, δρουν θεραπευτικά για το άτομο. Οι ομάδες αποτελούν δίκτυο υποστήριξης των ατόμων.
Μέσα σε μια ομάδα δουλεύονται επίσης βαθιά υπαρξιακά ζητήματα, όπως η μοναξιά, ο φόβος θανάτου, το νόημα της ζωής, διεργασία των συλλογικών κρίσεων ή συλλογικών τραυμάτων, η εγγύτητα-πόσο κοντά μπορώ να πάω σε κάποιον χωρίς να φοβάμαι ότι θα αφομοιωθώ, πόσο αφήνομαι συναισθηματικά να πλησιάσω τον άλλον και πόσο αφήνω να με πλησιάσουν οι άλλοι συναισθηματικά, η θέση ασφάλειας/ανασφάλειας στη ζωή, (είναι ασφαλές να ανοιχτώ μπροστά σε άλλους και να δείξω το πραγματικό μου πρόσωπο;) κα.
Συχνά η ομαδική ψυχοθεραπεία μπορεί να αποτελεί το δεύτερο στάδιο της θεραπείας του ατόμου μετά την ολοκλήρωση του κύκλου της ατομικής θεραπείας, όπου πλέον το άτομο θα είναι αρκετά δυνατό να εκθέσει την προσωπικότητά του και να πειραματιστεί εμπρός σε ένα σύνολο ανθρώπων (πέραν του ψυχοθεραπευτή) και να κερδίσει αυτογνωσία και διευρυμένη άποψη του εαυτού του μέσα από την αλληλεπίδρασή του με τους άλλους.
Ποια είναι τα οφέλη της ομαδικής ψυχοθεραπείας;
Συνοπτικά, στα οφέλη της ομαδικής ψυχοθεραπείας συγκαταλέγονται:
μαθαίνουμε να βγαίνουμε από την απομόνωση (θέση του “αόρατου¨),να φέρνουμε τον εαυτό μας στο “προσκήνιο” που αναπτύσσει την αίσθηση της αυτοαξίας μας
παίρνουμε κουράγιο και ελπίδα καθώς βλέπουμε ότι και άλλοι άνθρωποι βιώνουν παρόμοιες εμπειρίες με εμάς
διευρύνουμε την οπτική μας με νέες ιδέες αντιμετώπισης σε θέματα που μας απασχολούν , τι οποίες μπορούμε να πάρουμε βλέποντας πώς άλλοι αντιμετωπίζουν παρόμοια θέματα
διευρύνουμε την προσωπικότητά μας, καθώς μαθαίνουμε νέες κοσμοθεωρίες και τρόπους λειτουργίας μέσα από τους άλλους που πριν μας ήταν άγνωστοι ( όπως πχ.απόντες ρόλοι στην προσωπικότητά μας)
ατομική και ομαδική κάθαρση- κάθαραση από τη σύμπραξη, το μοίρασμα και την ομαδική έκφραση
αναπτύσσουμε δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας, όπως ανάπτυξη ενσυναίσθησης, πώς “ακούω” τον άλλον πραγματικά, άμεση ανταπόκριση και έκφραση του εαυτού προς τον άλλον, διαχείριση συγκρούσεων κα.
αναπτύσσουμε την αυτοεκτίμηση, όταν εκφράζοντας τον εαυτό μας εμπρός σε άλλους βρίσκουμε αναγνώριση, αποδοχή, υποστήριξη, ενθάρρυνση
αναπτύσσουμε την αυτοεπίγνωση καθώς μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τα σχεσιακά μας μοτίβα, πειραματιζόμαστε και δοκιμάζουμε σε νέους τρόπους σχετίζεσθαι με τους άλλους
Με απλά λόγια θα λέγαμε ότι δουλεύοντας στην ομάδα, γινόμαστε σταδιακά πιο ανοιχτοί και άνετοι στις συναναστροφές μας και στη ζωή εν γένει, μαθαίνουμε να κρατάμε τον εαυτό μας στο προσκήνιο, οντας παράλληλα παρόντες στις σχέσεις με ενσυναίσθηση και περισσότερο διαθέσιμοι για συναισθηματική εμπλοκή με τους άλλους.
Διαδικασία της ομαδικής ψυχοθεραπείας
Η ομάδες ψυχοθεραπείας συνήθως αποτελούνται από μικρό αριθμό ατόμων (πέντε έως δέκα άτομα) , που συμμετέχουν συστηματικά και σταθερά στην ομάδα (συνήθως δεν εισάγονται νέα μέλη στην ομάδα από τη στιγμή της έναρξής τους). Πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του έτους, συχνά σε δίωρες συναντήσεις, σε σταθερή μέρα και ώρα.
Τα θέματα που δουλεύονται στις ομάδες, είναι τα θέματα που φέρνουν τα μέλη της ομάδας ή θέματα που προκύπτουν κατά την αλληλεπίδρασή τους στο “εδώ και τώρα” της ομάδας.
Σταδιακά, και καθώς δημιουργείται ένα κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης, μπορεί κάποιος να νιώθει όλο και πιο άνετα να εκφράζει τον εαυτό του, σε όσα τον απασχολούν και σε ανταπόκριση με τα θέματα που φέρνουν οι άλλοι. Μετά το πρώτο στάδιο γνωριμίας και σύνδεσης, καθώς η ομάδα γίνεται πιο συνοχική, ανοίγεται το πεδίο για διεργασία και θεραπευτική δουλειά σε πιο βαθια-πυρηνικά θέματα της ψυχολογίας και προσωπικότητας των ατόμων.
Ομάδες Ψυχοδράματος
Το ψυχοδραμα, είναι μια μέθοδος ομαδικής βιωματικής ψυχοθεραπείας, όπου τα μέλη μιας ομάδας μπορούν να επεξεργαστούν τα θέματά τους και να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους, όχι μόνο σε λεκτικό επίπεδο (που παραπέμπει κυρίως στη διανοητική-γνωστική επεξεργασία), αλλά και μέσω της ¨δράσης”, μέσω δηλαδή του βιώματος , που περιλαμβάνει την κίνηση(σωματικό επίπεδο) και φέρνει άμεση επαφή με το συναίσθημα.
Πλεον η βιωματική διαδικασία στην ψυχοθεραπεία, που περιλαμβάνει μεθόδους προσέγγισης “bottom up”, τυγχάνει μεγάλης αναγνώρισης, ειδικά στη διαχείριση του ψυχικού τραύματος. Οι ψυχοθεραπευτικές προσέγγισεις “από κάτω προς τα πάνω”, χρησιμοποιούν τη σοφία των αισθήσεων του σώματος και της κίνησης ως πρόσβαση στο τραύμα που καταγράφεται στην περιτονία , τον συνδετικό ιστό και το νευρικό σύστημα του ανθρώπου. Η δουλειά μέσα από το σώμα αποδεικνύεται εξίσου θεραπευτική -ίσως και πιο αποτελεσματική- για την επαφή και δουλειά με τον ψυχισμό μας.
Σε μια ομάδα ψυχοδράματος οι συμμετέχοντες σταδιακά εξοικειώνοται να δουλεύουν τα θέματά τους ή τις καταστάσεις του εσωτερικού τους κόσμου βιωματικά-στο χώρο που ονομάζεται ψυχοδραματική σκηνή, επιτυγχάνοντας έτσι άμεση διακίνηση του συναισθηματικού τους δυναμικού, που αποτελεί καίριο θεραπευτικό παράγοντα στην ψυχοθεραπεία. Η αλήθεια που αναδύεται μέσα από την κίνηση-την έκφραση του σώματος, είναι συχνά πιο σωστός οδηγός για προσωπική ανάπτυξη και θεραπεία